 |
| poster |
Betar lub Bejtar, czyli Związek Młodzieży Hebrajskiej im. Josefa Trumpeldora był skrajnie prawicową żydowską organizacją młodzieżową założoną w 1923 roku przez Władimira Żabotyńskiego.
Pogromy społeczności żydowskich w Europie Wschodniej oraz zbrodnie na ludności cywilnej w trakcie I wojny światowej skłoniły zafascynowaną syjonizmem młodzież do samozorganizowania się w ramach grup mających zapewnić bezpieczeństwo. Grupy te w przyszłości miały stać się zapleczem dla armii żydowskiej. Młodzieżówka Bejtaru miała charakter paramilitarny. Jej członkowie nosili charakterystyczne uniformy (brązowe koszule, czarne krawaty i skautowskie czapki), posiadali hierarchie i stopnie na wzór wojskowy.
Pogromy społeczności żydowskich w Europie Wschodniej oraz zbrodnie na ludności cywilnej w trakcie I wojny światowej skłoniły zafascynowaną syjonizmem młodzież do samozorganizowania się w ramach grup mających zapewnić bezpieczeństwo. Grupy te w przyszłości miały stać się zapleczem dla armii żydowskiej. Młodzieżówka Bejtaru miała charakter paramilitarny. Jej członkowie nosili charakterystyczne uniformy (brązowe koszule, czarne krawaty i skautowskie czapki), posiadali hierarchie i stopnie na wzór wojskowy.
Założeniem Betaru było kształcenie i wychowywanie młodzieży żydowskiej zgodnie z ideałami mającymi ukształtować „nowego Żyda”, nowego obywatela przyszłego państwa Izrael.
Członkowie organizacji mieli wychowywać się w duchu narodowym, kultywować bohaterskie tradycje przodków i przygotowywać się do walki. Terenoznawstwo, rajdy, biwaki i obozy miały przygotowywać bejtarowców do trudów życia w Palestynie. Organizacja posługiwała się elementami terminologii i dyscypliny wojskowej. Obowiązkowe były zajęcia sportowe (gimnastyka, boks, zapasy) i szkolenie w posługiwaniu się bronią. Dziewczęta, które stanowiły około jednej trzeciej członków organizacji, uczyły się na kursach sanitarnych i przygotowywały do pracy w służbach pomocniczych niezbędnych na każdej wojnie. Wzorowali się na legionach Piłsudskiego i Polsce jako nowo utworzonym państwie. Byli też zadeklarowanymi antykomunistami. Czynnie zwalczali "pachołków Moskwy", czyli lewicowy żydowski Bund, którego członkowie z kolei nazywali betarowców "żydowskimi Hitlerami". Prowokowali zajścia podczas pochodów 1 majowych i demolowali lokale wykorzystywane do działalności Bundu.
 |
| posters |
Jak wspomina Yosel Silberstein w książce Szydlowiec memorial book, Betar został zorganizowany w Szydłowcu w 1930 roku. Do organizacji dołączyła głównie młodzież, która ukończyła polską szkołę powszechną oraz hebrajski Bet-Sefer Mizrachi, ortodoksyjną szkołę żydowską prowadzoną w Szydłowcu przez Haima Blizińskiego, gdzie otrzymali narodową edukację w języku hebrajskim. Dołączenie do Betaru nie było łatwe. Po pierwsze potrzebna była pisemna rekomendacja od kilku członków Betaru. Po drugie trzeba było przejść przez długi egzamin. Niemal co wieczór odbywały się wykłady, dyskusje, zajęcia z jęz.hebrajskiego oraz historii żydowskiej i syjonistycznej. Israel Ferenbug przeprowadzał szkolenie rekrutów. Co tydzień była organizowana "prasówka", a następnie dyskusje.
W 1933 r. założono w Szydłowcu również Brit-HaHayal, organizację składającą się z żydowskich rezerwistów, którzy zakończyli służbę w polskiej armii. Na jej czele stanął Abraham Finkler. Do tej grupy dołączyło wielu żydowskich weteranów wojennych. Ich spotkania odbywały się w sali spotkań Betaru, gdzie organizowali nauczanie historii syjonistycznej, Jednak ich główną działalnością było szkolenie wojskowe przygotowujące młodzież do uczestnictwa w Legionie Żydowskim.
Yosel Silberstein wspomina także dzień, gdy pięciu oficerów z organizacji Brit HaHayal wjechało do Szydłowca niebiesko białym kabrioletem z menorą namalowaną na drzwiach po obu stronach pojazdu. Ich wizyta zrobiła olbrzymie wrażenie na Żydach z Szydłowca. Po ich odjeździe nowi rekruci zasilili szeregi szydłowieckiego "gniazda" Betaru.
 |
| członkowie szydłowieckiego Betaru 1932 r |
Rewizjoniści głosili konieczność budowy społeczeństwa korporacyjnego, wzorowanego na systemie zbudowanym przez Benito Mussoliniego we Włoszech. Przed II wojną światową fascynacja włoskim faszyzmem była chorobą powszechną, która nie oszczędziła ani prawicy żydowskiej ani elit II Rzeczypospolitej. Włoski dyktator był nawet Kawalerem Orderu Orła Białego, odznaczenia przyznawanego za wybitne pożytki dla dobra Polski. Współpraca „Betaru" i włoskiej młodzieżówki faszystowskiej – „Balilli" (Opera Nazionale Balilla, ONB) nikogo wtedy nie dziwiła. Prasa zarówno Żydowska jak i Polska opisywała Mussoliniego jako męża opatrznościowego Italii, który z Włoch „wypędził zmorę komunizmu".
 |
| Betar |
Betar w czasie największej popularności liczył w Polsce blisko 60 tys. członków. Większość z nich nigdy nie zobaczyła ziemi obiecanej „Wielkiego Izraela”. Zginęli w gettach i obozach zagłady podczas okupacji. Niektórzy w szeregach Żydowskiego Związku Wojskowego walczyli w powstaniu w getcie warszawskim.
Członkami Betaru było dwóch późniejszych premierów Izraela, Icchak Szamir i Menachem Begin.
Swoją krótką bo zaledwie 9 letnią obecność Betar mocno zaakcentował w społecznej tkance miasta, był ważnym elementem złożonej i wielobarwnej mozaiki kulturowo politycznej przedwojennego Szydłowca.
Cracow Klezmer Band - "Devil circle"
0 komentarze: